(termuat di Majalah Panyebar Semangat, No.49, Taun 2002)
“Keplesed” mujudake crita sambung kang mawa tema detektif. Tembung “keplesed” ateges kemletre (amarga lunyu/ora pener/ora klakon apa kang dikarepake)-bausastra Jawa dening S. Prawiro Atmodjo, 1999, kaca 333. Ing crita sambung kasebut “keplesed” nggambarake pasrawungane kenya aran Dian Anggraeni karo Adhek (= Digdhaya/jeneng asline) kang kurang pangati-atine, saengga ngakibatake cilakane kenya mau. Pralambang sesrawungan kenya klawan priya kang memper karo paraga utama Dian Anggraeni karo Adhek iki dicethakake maneh dening pangripta ing episode sabanjure yaiku kanthi munculake paraga sampingan aran Sumirah lan Yok. Sumirah uga ginambarake minangka pralambang kenya kang ora begja uripe jalaran kapusan dening sawijine priya kang aran Yok. Kanthi tuladhja loro iki , pangripta aweh sasmita yen banget meling marang kaum wanita supaya tansah ngati-ati anggone sesrawungan karo kaum priya. Luwih-luwih yen pancen durung tepung temenan. Aja nembe tepung wae, banjur terus gelem dipacari.
Saliyane pesen sinandi kang tinuturake pangripta marang pamaos, uga isih akeh maneh pesen kang tinulis ing crita sambung kasebut, ing antarane yaiku: Sepisan, polisi anggone interogasi marang pawongan kang tinuduh luput kudune wis ora mawa “kekerasan”, sebab wis dudu jamane maneh. Kapindho, ndunungake marang masyarakat, yen entuk surat panggilan saka kapolisen kudune ora perlu wedi, sebab wong sing diundang menyang kantor polisi iku durung mesthi yen duweni luput lan manawa wa mung dijaluki katrangan sawijine bab. Katelu, polisi utawa penegak hukum kudune duweni semboyan “luwih becik ngeculake wong sing luput, tinimbang kebacut matrapi paukuman marang pawongan sing ing tembene pranyata ora luput”. Kapapat, pangripta ngyakinake bebrayan agung, yen sejatine tindak kadurjanan iku mesthi bakal kawiyak ing wusanane. Sebab, sarapi-rapine anggone nutupi tindak kadurjanan mau mesthi isih ninggal tabet. Kalima, pangripta njlentrehake marang masyarakat, yen sok sapaa wae sing ngadhepi wong akeh mesthi nemoni pakewuh. Gambaran ing madyaning bebrayan mangkene: nalika polisi mbengkas durjana (mbedhil/mateni/natoni), sing dirampog/sing dilarani dening durjana mesthi bakal seneng lan sarujuk marang tumindake polisi mau. Nanging suwalike, sing kelangan durjanane (apa iku wong tuwane/bojone durjana) mesthi bakal nganggep yen tumindake polisi mau “sawenang-wenang” utawa nglanggar HAM (Hak Azazi Manusia). Kanem, pangripta aweh sindiran alus marang polisi/aparat negara, yen samangsa polisi durung kasil/durung entuk gawe saka kuwajibane mbengkas durjana, polisi mau ora perlu isin marang masyarakat, nanging polisi kudune isin marang awake dhewe sing wis diblanja negara. Iki ngemu teges, yen sejatine polisi/penegak hukum kudu temen-temen anggone nindakake jejibahane miangka aparat negara kang uga pengabdi lan pengayom masyarakat. Sing pungkasan, pangripta aweh tuladha sing ora patut tinuladha yaiku pangajake wong lanang (bojo lanang) sing marahi sasar tumrap uripe wong wadon.
Donyane batur/rewang uga ginambarake pangripta ing crita sambung kasebut. Batur jaman biyen lan saiki iku adoh sungsate. Yen jaman biyen, sing jeneng baturiku dandan lan busanane sarwa lugu lan prasaja. Nanging ing jaman saiki, para batur padha manganggo niru bendarane lan malah ngungkuli bendara-bendarane. Ing crita kasebut, paraga Sumirah (bature Dian Anggraeni) kang minangka pralambange batur jaman modern. Suwalike, pangripta uga isih ora lali nggambarake batur modhel kuna sing diparagakake dening Mak Siti. Mak Siti, kang uga bature Dian, duweni anak aran Minto. Sarehne Minto tansah gawe kisruh ing bale somahe Dian Anggraeni, mula Mak Siti banjur pamit metu (undur dhiri) saka omahe Dian. Iku nuduhake yen batur kuna iku isih ngugemi adat wetanan kang aran tepa slira. Lan metune mau kanthi cara kang becik, yaiku ninggal Partiyem (gawanane) minangka gentine tenagane Mak Siti kasebut. Ing kene cetha banget gagasane pangripta kang mengku karep, yen sejatine unggah-ungguh pranatan Jawa ing madyaning bebrayan modern pancen wis luntur.
Pangajabe pangripta ing crita sambung kasebut uga katon ing kisah katresnane Johanes kang tinampik dening Dian Anggraeni. Ing kene pangripta ngugemi sesanti kuna “Wong lanang iku wenang milih lan wong wadon wenang nolak.” Kisah katresnane ginambarake sareh banget. Panampike Dian tumrap katresnane Johanes dibarengi karo tumindake Dian kang ngajokake kancane dhewe supaya gelem dadi sesulihe. Mula senajan ta ora dadi karo Dian Anggraeni, si Johanes lan bojone (tilas kancane Dian) mau panggah isih memitran apik. Pangajab kapindho yaiku pangripta nggambarake marang masyarakat kepriye pangrasane kawula cilik kang tininggal mati bendarane. Ing kene diparagakk\ake dening Partiyem kang banget rumangsa kelangan tininggal Dian Anggraeni. Pangripta pinter banget nguripake kahanan kasebut saengga mandhes tumus ing atine pamaos, nganti pamaos bisa mbayangake rumakete memitran/kekeluargaan kang wis rinonce sasuwene iki. Nanging sadurunge mangerteni kanthi tenanan critane, pamaos sujana marang kahanane Partiyem, mbokmanawa Partiyem kang dadi durjanane.
Bab donyane salon, pangripta katone paham banget. pangripta bisa nggambarake nganti tekan bab sing cilik-cilik. Kepriye kudune salon? Fasilitas apa wae sing prelu kanggo nyervispelanggan? Lsp. Semono uga donyane pelanyahan. Pangripta bisa nggambarake kahanane wanita pelanyahan nganti detil. Kepriye pakulinane wanita-wanita mau? Kepriye kahanan lingkungan sakiwa-tengene pelanyahan kasebut? Kepriye solah-tingkahe tamu-tamu sing padha mara? Apa wae lumrahe kang sumadya ing panggonan kasebut? Lsp.
Saliyane donyane salon lan pelanyahan, pangripta uga paham banget bab donyane detektif kang pancen dadi punjere crita sambung kasebut. Pangripta wasis banget anggone ngenggak-ngenggokake crita nganti pamaos kangelan anggone mbatang durjanane lan bolak-balik kecelik. Ing episode kapisan, pangripta wiwit nepungake paraga utama Dian Anggraeni kang ilang. Episode kapindho, ditemokake Dian Anggraeni mati ing kali dening Nardi lan Slamet. Episode katelu, polisi wiwit sujana marang Adhek (pacare Dian). Episode kapapat, pamaos dadi samar antarane Adhek karo Partiyem. Sebab, Partiyem ginambarake pangripta kanthi kahanan tangane grewelan, dhengkule kothekan nalika ngengakake lawang tumrap polisi. Ditambah maneh pipine bengep, mripate abang mbendhul, tangise mingseg-mingseg, eluhe dleweran, lan sedhela-sedhela gap-gapan. Kahanan sing ginambarake pangripta iku kaya-kaya lumrahe wong salah wae. Mulane ing atine pamaos banjur thukul pitakonan, mbokmanawa Partiyem durjanane? Episode kalima, sujana tumuju marang Sumirah (tilas bature Dian kang dadi pelanyahan). Episode kanem, munculake paraga anyar Sofi lan Wondo sarta Mumun. Episode kapitu, sujana tumuju marang pacare Sumirah kang aran Yok. Nanging pamaos banjur kecelik, nalika pangripta nyritakake paraga Yok mati kinroyok massa jalaran konangan anggone nyolong sepedhah montor. Episode kawolu, pamaos wiwit nyujanani anake Mak Siti (batur lawase kulawargane Dian) kang aran Minto. Sebab ing episode iki, Minto dicritakake asolah tingkah kurang becik. Episode kasanga, isih durung ana titik terang lan pikirane pamaos ginawe ngambang dening pangripta. Mung wae muncul paraga anyar aran Muntazzah. Episode kasepuluh, pamaos ginawe penasaran maneh dening pangripta, sebab anane paraga Muntazzah kang nangani Bank Kawan Sendiri bagian Teller. Episode kasewelas, wiwit ana titik terang kanthi anane paraga Dikdhaya (bojone Muntazzah). Nanging dening pangripta isih dikaburake maneh marang critane Mak Siti (batur lawase kulawargane Dian) bab katresnane Johanes kang nate tinampik Dian. Tuwuh maneh macem-macem pitakonan ing pikirane pamaos, “Sapa sejatine sing merjaya Dian?”. Episode karolas, pangripta munculake paraga anyar maneh aran Bahrul lan Dawir kang ana sambung rapete karo Adhek. Episode katelulas, crita sambung kasebut dipungkasi dening pangripta. Durjanane yaiku Adhek (jeneng asline Digdhaya) kang jebule bojone Mumun (jeneng liyane Muntazzah). Anggone merjaya Dian, Adhek rinewangan dening Bahrul lan Dawir.
Ana uga kahanan antagonis kang disuguhake pangripta nalika pamaos njingglengi tanggal kadadean yaiku dina Setu, tanggal telulas banjur episode ya dipungkasi nganti telulas. Iki mertandhani yen pangripta isih ngugemi adat kuna utawa gugon tuhon, yen telulas iku lambang sing ora begja (lambang angka sial). Bab iki kontras banget karo pengalamane pangripta kang wis mbeberake donyane pelanyahan, donyane salon kang modern, donyane batur mangsa saiki, lsp. Yen ngematake pengalaman moderne pangripta, ing atine pamaos banjur thukul pangundamana, “Wong modern kok isih precaya marang mistik.”
Ing episode kanem, katon ora lumrah critane lan duweni “kesan” kaya dianak-anakake. Episode iki nyritakake yen Sofi pacaran karo Wondo. Kekarone padu sadawane dalan banjur mandheg ing ngarepe omahe Adhek. Wondo terus lunga nggeblas ninggalake Sofi. Bubar iku Adhek metu saka omahe, terus nakono Sofi karo ngejak numpak taksi tumuju menyang Taman Pantai. Sing dikarepake pangripta, Sofi kuwi sejatine polisi/sersan kang nyamar lan arep golek sisik melik bab patine Dian, kang mbokmanawa ana sambung rapete karo Adhek. Gagasane pangripta ing episode iki mesthine arep menehi kesan kahanan kang “kebeneran/ora disengaja” nanging kesane pamaos malah kaya kahanan kang “digawe-gawe” lan ora salumrahe. Yen crita bab nepungake Mumun (kanthi kahanan ngandhut, kang minangka ponakane Adhek) ing sawijine rumah makan kesane pancen lumrah.
Sing rada mbingungi maneh yaiku crita ing episode kapapat, nalika digathukake karo episode kapisan. Ing episode kapapat, dicritakake yen Dian Anggraeni dipethuk P. Maksum (sopir) jam setengah wolu. Banjur jam rolas Dian tilpun arep nekani undhangan ing Gedhong Mahardika lan ora mulih dhisik (langsung budhal saka Salon Anggrek). Jam setengah sewelas Adhek teka numpak taksi ireng karo kancane lanang rambut gundhul. Ing episode kapisan dicritakake yen Dian Anggraeni wiwit jam lima wis siyaga budhal nekani undhangan kang diterake dening sopir sedhan aran Harry. Banjur jam pitu mampir Mutiara Plaza saprelu njupuk kado. Ing kono rak ora tinulis awan-bengine jam-jame mau. Semono uga tekane Adhek ing ngendi? Ing salon apa ing omahe Dian? Uga sopir-sopire mau, sapa iku Maksum? Sapa iku Harry? Kanggo mahami episode kapapat iki dibutuhake waktu kang rada akeh kanggo mbolan-mbaleni anggone maca. Nanging suwening-suwe pamaos ya dadi paham temenan critane, senajan ta wiwitane rada bingung. Mbokmanawa wae pancen digawe mangkono dening Ismoe Rianto.
Isih kabur maneh bab panemune buku hariane Dian ing episode kawolu. Yen karepe pangripta mung nyritakake latar wurine Dian Anggraeni supaya pamaos dadi saya tepung marang paraga utamane, pamaos pancen dadi saya ngerti kanthi detil bab kahanane Dian. Nanging yen karo pangripta banjur digathukake karo Adhek, apa perlune? Wong ing kono wis tinulis pangripta (liwat paraga Partiyem) yen Adhek wis ngerti yen Dian iku lola. Dadi senajan ta ora maca buku hariane Dian, Adhek pancen wis paham, sapa sejatine Dian? Nanging geneya tekane Adhek ing omahe Dian mau kok disujanani kira-kira arep njupuk buku harian kasebut lan penting sarta mbebayani tumrape Adhek? Kamangka isine buku harian mung riwayat uripe Dian lan kulawargane wae sarta ora ana bab wigati utawa donya brana kang aji maneh sing kudu diweruhi.
Pungkasane, dudutan sing bisa dijupuk saka crita sambung “keplesed” yaiku sacara global critane apik lan klebu nalar. Detektif kang dadi temane nyukupi syarate yaiku wis bisa gawe pamaos tansah kepengin weruh bacurte, tansah gawe penasarane pamaos lan nalika pamaos melu nebak-nebak durjanane, pamaos bola-bali kecelik. Playune pangripta anggone arep ndunungake durjanane pelik banget, dietutake mrene playune mrana lan dietutake mrana playune mrene, ngono wae sateruse. Sok ngonoa pamaos ora bosen lan kesel anggone ngoyak, terus wae dietutake salaku-playune nganti pungkasane mandheg ing angka sial “telulas”.
Pesen kang dadi pangajabe pangripta akeh banget. Ana sing wujud nasihat/pituture pangripta, ana sing wujud tuladha liwat paraga-paragane lan ana uga sing wujud sindiran alus. Pesen sing ora tinulis uga ana yaiku sinandi ing crita kang bisa dijupuk piguna lan paedahe dening pamaos.
Muga-muga kang dadi pangajabe pangripta kang uga mujudake kritik sosial sastra tumrape masyarakat bisa dipahami, dimangerteni, lan diamalake pamaos ing madyaning bebrayan agung sajrone panguripan sadina-dinane. Nuwun.
“Keplesed” mujudake crita sambung kang mawa tema detektif. Tembung “keplesed” ateges kemletre (amarga lunyu/ora pener/ora klakon apa kang dikarepake)-bausastra Jawa dening S. Prawiro Atmodjo, 1999, kaca 333. Ing crita sambung kasebut “keplesed” nggambarake pasrawungane kenya aran Dian Anggraeni karo Adhek (= Digdhaya/jeneng asline) kang kurang pangati-atine, saengga ngakibatake cilakane kenya mau. Pralambang sesrawungan kenya klawan priya kang memper karo paraga utama Dian Anggraeni karo Adhek iki dicethakake maneh dening pangripta ing episode sabanjure yaiku kanthi munculake paraga sampingan aran Sumirah lan Yok. Sumirah uga ginambarake minangka pralambang kenya kang ora begja uripe jalaran kapusan dening sawijine priya kang aran Yok. Kanthi tuladhja loro iki , pangripta aweh sasmita yen banget meling marang kaum wanita supaya tansah ngati-ati anggone sesrawungan karo kaum priya. Luwih-luwih yen pancen durung tepung temenan. Aja nembe tepung wae, banjur terus gelem dipacari.
Saliyane pesen sinandi kang tinuturake pangripta marang pamaos, uga isih akeh maneh pesen kang tinulis ing crita sambung kasebut, ing antarane yaiku: Sepisan, polisi anggone interogasi marang pawongan kang tinuduh luput kudune wis ora mawa “kekerasan”, sebab wis dudu jamane maneh. Kapindho, ndunungake marang masyarakat, yen entuk surat panggilan saka kapolisen kudune ora perlu wedi, sebab wong sing diundang menyang kantor polisi iku durung mesthi yen duweni luput lan manawa wa mung dijaluki katrangan sawijine bab. Katelu, polisi utawa penegak hukum kudune duweni semboyan “luwih becik ngeculake wong sing luput, tinimbang kebacut matrapi paukuman marang pawongan sing ing tembene pranyata ora luput”. Kapapat, pangripta ngyakinake bebrayan agung, yen sejatine tindak kadurjanan iku mesthi bakal kawiyak ing wusanane. Sebab, sarapi-rapine anggone nutupi tindak kadurjanan mau mesthi isih ninggal tabet. Kalima, pangripta njlentrehake marang masyarakat, yen sok sapaa wae sing ngadhepi wong akeh mesthi nemoni pakewuh. Gambaran ing madyaning bebrayan mangkene: nalika polisi mbengkas durjana (mbedhil/mateni/natoni), sing dirampog/sing dilarani dening durjana mesthi bakal seneng lan sarujuk marang tumindake polisi mau. Nanging suwalike, sing kelangan durjanane (apa iku wong tuwane/bojone durjana) mesthi bakal nganggep yen tumindake polisi mau “sawenang-wenang” utawa nglanggar HAM (Hak Azazi Manusia). Kanem, pangripta aweh sindiran alus marang polisi/aparat negara, yen samangsa polisi durung kasil/durung entuk gawe saka kuwajibane mbengkas durjana, polisi mau ora perlu isin marang masyarakat, nanging polisi kudune isin marang awake dhewe sing wis diblanja negara. Iki ngemu teges, yen sejatine polisi/penegak hukum kudu temen-temen anggone nindakake jejibahane miangka aparat negara kang uga pengabdi lan pengayom masyarakat. Sing pungkasan, pangripta aweh tuladha sing ora patut tinuladha yaiku pangajake wong lanang (bojo lanang) sing marahi sasar tumrap uripe wong wadon.
Donyane batur/rewang uga ginambarake pangripta ing crita sambung kasebut. Batur jaman biyen lan saiki iku adoh sungsate. Yen jaman biyen, sing jeneng baturiku dandan lan busanane sarwa lugu lan prasaja. Nanging ing jaman saiki, para batur padha manganggo niru bendarane lan malah ngungkuli bendara-bendarane. Ing crita kasebut, paraga Sumirah (bature Dian Anggraeni) kang minangka pralambange batur jaman modern. Suwalike, pangripta uga isih ora lali nggambarake batur modhel kuna sing diparagakake dening Mak Siti. Mak Siti, kang uga bature Dian, duweni anak aran Minto. Sarehne Minto tansah gawe kisruh ing bale somahe Dian Anggraeni, mula Mak Siti banjur pamit metu (undur dhiri) saka omahe Dian. Iku nuduhake yen batur kuna iku isih ngugemi adat wetanan kang aran tepa slira. Lan metune mau kanthi cara kang becik, yaiku ninggal Partiyem (gawanane) minangka gentine tenagane Mak Siti kasebut. Ing kene cetha banget gagasane pangripta kang mengku karep, yen sejatine unggah-ungguh pranatan Jawa ing madyaning bebrayan modern pancen wis luntur.
Pangajabe pangripta ing crita sambung kasebut uga katon ing kisah katresnane Johanes kang tinampik dening Dian Anggraeni. Ing kene pangripta ngugemi sesanti kuna “Wong lanang iku wenang milih lan wong wadon wenang nolak.” Kisah katresnane ginambarake sareh banget. Panampike Dian tumrap katresnane Johanes dibarengi karo tumindake Dian kang ngajokake kancane dhewe supaya gelem dadi sesulihe. Mula senajan ta ora dadi karo Dian Anggraeni, si Johanes lan bojone (tilas kancane Dian) mau panggah isih memitran apik. Pangajab kapindho yaiku pangripta nggambarake marang masyarakat kepriye pangrasane kawula cilik kang tininggal mati bendarane. Ing kene diparagakk\ake dening Partiyem kang banget rumangsa kelangan tininggal Dian Anggraeni. Pangripta pinter banget nguripake kahanan kasebut saengga mandhes tumus ing atine pamaos, nganti pamaos bisa mbayangake rumakete memitran/kekeluargaan kang wis rinonce sasuwene iki. Nanging sadurunge mangerteni kanthi tenanan critane, pamaos sujana marang kahanane Partiyem, mbokmanawa Partiyem kang dadi durjanane.
Bab donyane salon, pangripta katone paham banget. pangripta bisa nggambarake nganti tekan bab sing cilik-cilik. Kepriye kudune salon? Fasilitas apa wae sing prelu kanggo nyervispelanggan? Lsp. Semono uga donyane pelanyahan. Pangripta bisa nggambarake kahanane wanita pelanyahan nganti detil. Kepriye pakulinane wanita-wanita mau? Kepriye kahanan lingkungan sakiwa-tengene pelanyahan kasebut? Kepriye solah-tingkahe tamu-tamu sing padha mara? Apa wae lumrahe kang sumadya ing panggonan kasebut? Lsp.
Saliyane donyane salon lan pelanyahan, pangripta uga paham banget bab donyane detektif kang pancen dadi punjere crita sambung kasebut. Pangripta wasis banget anggone ngenggak-ngenggokake crita nganti pamaos kangelan anggone mbatang durjanane lan bolak-balik kecelik. Ing episode kapisan, pangripta wiwit nepungake paraga utama Dian Anggraeni kang ilang. Episode kapindho, ditemokake Dian Anggraeni mati ing kali dening Nardi lan Slamet. Episode katelu, polisi wiwit sujana marang Adhek (pacare Dian). Episode kapapat, pamaos dadi samar antarane Adhek karo Partiyem. Sebab, Partiyem ginambarake pangripta kanthi kahanan tangane grewelan, dhengkule kothekan nalika ngengakake lawang tumrap polisi. Ditambah maneh pipine bengep, mripate abang mbendhul, tangise mingseg-mingseg, eluhe dleweran, lan sedhela-sedhela gap-gapan. Kahanan sing ginambarake pangripta iku kaya-kaya lumrahe wong salah wae. Mulane ing atine pamaos banjur thukul pitakonan, mbokmanawa Partiyem durjanane? Episode kalima, sujana tumuju marang Sumirah (tilas bature Dian kang dadi pelanyahan). Episode kanem, munculake paraga anyar Sofi lan Wondo sarta Mumun. Episode kapitu, sujana tumuju marang pacare Sumirah kang aran Yok. Nanging pamaos banjur kecelik, nalika pangripta nyritakake paraga Yok mati kinroyok massa jalaran konangan anggone nyolong sepedhah montor. Episode kawolu, pamaos wiwit nyujanani anake Mak Siti (batur lawase kulawargane Dian) kang aran Minto. Sebab ing episode iki, Minto dicritakake asolah tingkah kurang becik. Episode kasanga, isih durung ana titik terang lan pikirane pamaos ginawe ngambang dening pangripta. Mung wae muncul paraga anyar aran Muntazzah. Episode kasepuluh, pamaos ginawe penasaran maneh dening pangripta, sebab anane paraga Muntazzah kang nangani Bank Kawan Sendiri bagian Teller. Episode kasewelas, wiwit ana titik terang kanthi anane paraga Dikdhaya (bojone Muntazzah). Nanging dening pangripta isih dikaburake maneh marang critane Mak Siti (batur lawase kulawargane Dian) bab katresnane Johanes kang nate tinampik Dian. Tuwuh maneh macem-macem pitakonan ing pikirane pamaos, “Sapa sejatine sing merjaya Dian?”. Episode karolas, pangripta munculake paraga anyar maneh aran Bahrul lan Dawir kang ana sambung rapete karo Adhek. Episode katelulas, crita sambung kasebut dipungkasi dening pangripta. Durjanane yaiku Adhek (jeneng asline Digdhaya) kang jebule bojone Mumun (jeneng liyane Muntazzah). Anggone merjaya Dian, Adhek rinewangan dening Bahrul lan Dawir.
Ana uga kahanan antagonis kang disuguhake pangripta nalika pamaos njingglengi tanggal kadadean yaiku dina Setu, tanggal telulas banjur episode ya dipungkasi nganti telulas. Iki mertandhani yen pangripta isih ngugemi adat kuna utawa gugon tuhon, yen telulas iku lambang sing ora begja (lambang angka sial). Bab iki kontras banget karo pengalamane pangripta kang wis mbeberake donyane pelanyahan, donyane salon kang modern, donyane batur mangsa saiki, lsp. Yen ngematake pengalaman moderne pangripta, ing atine pamaos banjur thukul pangundamana, “Wong modern kok isih precaya marang mistik.”
Ing episode kanem, katon ora lumrah critane lan duweni “kesan” kaya dianak-anakake. Episode iki nyritakake yen Sofi pacaran karo Wondo. Kekarone padu sadawane dalan banjur mandheg ing ngarepe omahe Adhek. Wondo terus lunga nggeblas ninggalake Sofi. Bubar iku Adhek metu saka omahe, terus nakono Sofi karo ngejak numpak taksi tumuju menyang Taman Pantai. Sing dikarepake pangripta, Sofi kuwi sejatine polisi/sersan kang nyamar lan arep golek sisik melik bab patine Dian, kang mbokmanawa ana sambung rapete karo Adhek. Gagasane pangripta ing episode iki mesthine arep menehi kesan kahanan kang “kebeneran/ora disengaja” nanging kesane pamaos malah kaya kahanan kang “digawe-gawe” lan ora salumrahe. Yen crita bab nepungake Mumun (kanthi kahanan ngandhut, kang minangka ponakane Adhek) ing sawijine rumah makan kesane pancen lumrah.
Sing rada mbingungi maneh yaiku crita ing episode kapapat, nalika digathukake karo episode kapisan. Ing episode kapapat, dicritakake yen Dian Anggraeni dipethuk P. Maksum (sopir) jam setengah wolu. Banjur jam rolas Dian tilpun arep nekani undhangan ing Gedhong Mahardika lan ora mulih dhisik (langsung budhal saka Salon Anggrek). Jam setengah sewelas Adhek teka numpak taksi ireng karo kancane lanang rambut gundhul. Ing episode kapisan dicritakake yen Dian Anggraeni wiwit jam lima wis siyaga budhal nekani undhangan kang diterake dening sopir sedhan aran Harry. Banjur jam pitu mampir Mutiara Plaza saprelu njupuk kado. Ing kono rak ora tinulis awan-bengine jam-jame mau. Semono uga tekane Adhek ing ngendi? Ing salon apa ing omahe Dian? Uga sopir-sopire mau, sapa iku Maksum? Sapa iku Harry? Kanggo mahami episode kapapat iki dibutuhake waktu kang rada akeh kanggo mbolan-mbaleni anggone maca. Nanging suwening-suwe pamaos ya dadi paham temenan critane, senajan ta wiwitane rada bingung. Mbokmanawa wae pancen digawe mangkono dening Ismoe Rianto.
Isih kabur maneh bab panemune buku hariane Dian ing episode kawolu. Yen karepe pangripta mung nyritakake latar wurine Dian Anggraeni supaya pamaos dadi saya tepung marang paraga utamane, pamaos pancen dadi saya ngerti kanthi detil bab kahanane Dian. Nanging yen karo pangripta banjur digathukake karo Adhek, apa perlune? Wong ing kono wis tinulis pangripta (liwat paraga Partiyem) yen Adhek wis ngerti yen Dian iku lola. Dadi senajan ta ora maca buku hariane Dian, Adhek pancen wis paham, sapa sejatine Dian? Nanging geneya tekane Adhek ing omahe Dian mau kok disujanani kira-kira arep njupuk buku harian kasebut lan penting sarta mbebayani tumrape Adhek? Kamangka isine buku harian mung riwayat uripe Dian lan kulawargane wae sarta ora ana bab wigati utawa donya brana kang aji maneh sing kudu diweruhi.
Pungkasane, dudutan sing bisa dijupuk saka crita sambung “keplesed” yaiku sacara global critane apik lan klebu nalar. Detektif kang dadi temane nyukupi syarate yaiku wis bisa gawe pamaos tansah kepengin weruh bacurte, tansah gawe penasarane pamaos lan nalika pamaos melu nebak-nebak durjanane, pamaos bola-bali kecelik. Playune pangripta anggone arep ndunungake durjanane pelik banget, dietutake mrene playune mrana lan dietutake mrana playune mrene, ngono wae sateruse. Sok ngonoa pamaos ora bosen lan kesel anggone ngoyak, terus wae dietutake salaku-playune nganti pungkasane mandheg ing angka sial “telulas”.
Pesen kang dadi pangajabe pangripta akeh banget. Ana sing wujud nasihat/pituture pangripta, ana sing wujud tuladha liwat paraga-paragane lan ana uga sing wujud sindiran alus. Pesen sing ora tinulis uga ana yaiku sinandi ing crita kang bisa dijupuk piguna lan paedahe dening pamaos.
Muga-muga kang dadi pangajabe pangripta kang uga mujudake kritik sosial sastra tumrape masyarakat bisa dipahami, dimangerteni, lan diamalake pamaos ing madyaning bebrayan agung sajrone panguripan sadina-dinane. Nuwun.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar